ΣΕΡΡΕΣ, Η ΓΗ ΜΑΣ: ΧΙΟΝΟΧΩΡΙ-ΟΙΝΟΥΣΑ

ΜΙκρή παρουσίαση-αναφορά, στα δύο χωριά των Σερρών.
Παρουσιαση-επεξεργασία-κάμερα-μοντάζ-φωτογραφία: Νάσια Δεληγιάννη
Πρόσθετο φωτογραφικό υλικό:Διαδίκτυο
Σαντούρι: Αριστείδης Μόσχος
Ψάλλει, ο αείμνηστος Θρασύβουλος Στανίτσας

[@evangelospapandreou2456]

Χιονοχώρι - Οινούσα Σερρών
Κυρία Νάσια
Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου που ασχολήθηκες με την γενέτειρα πατρίδα μου το Χιονοχώρι και την Οινούσα Σερρών. Επέτρεψέ μου να αναφερθώ στην ιστορία του τόπου μου. Οι γονείς μου και οι πρόγονοί μου γεννήθηκαν στο Χιονοχώρι ενώ εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Οινούσα Σερρών.
Τα δύο χωριά Χιονοχώρι και Οινούσα ιστορικά είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την Μονή του Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Τον 13ο αιώνα μΧ ένας Σερραίος μοναχός του Αγίου όρους ο Ιωανείκιος αναγκάσθηκε να επιστρέψει στις Σέρρες λόγω του θανάτου του αδελφού του και της νύφης για να φροντίσει τον ορφανό ανιψιό του. Τον πήρε και πήγε σε μια εκκλησία - σπηλιά στο Χιονοχώρι όπου συνέχισε τον Μοναχισμό. Η εκκλησία - σπηλιά προϋπήρχε. Βρέθηκαν αγιογραφίες-τοιχογραφίες του 7-8ου μΧ αιώνα.
Θείος και ανιψιός αργότερα ίδρυσαν την γνωστή μονή του Τιμίου Προδρόμου δυτικά του Χιονοχωρίου. Μέσα στο δυτικό φαράγγι του Μενοικίου όρους και νοτιότερα του χωριού Λάκκος. Η μονή αυτή ήκμασε για πολλούς αιώνες.
Στις νότιες πλαγιές του Μενοικίου όρους μεταξύ Χιονοχωρίου και Οινούσας καθώς και Χιονοχωρίου και Ν. Σουλίου υπήρχαν οικισμοί με τοπωνύμια Αγιάσματα και Άγιος Δημήτριος αντίστοιχα. Επίσης πριν την είσοδο στο Χιονοχώρι ερείπια μαρτυρούν την ύπαρξη Κάστρου (Βυζαντινού).
Τον 13Ο αιώνα, με την εγκατάσταση των μοναχών το Χιονοχώρι έγινε τόπος λατρείας των κατοίκων των πέριξ οικισμών. Μετά την ίδρυση και την εγκατάσταση των δύο μοναχών στη Μονή του Τιμίου Προδρόμου οι κάτοικοι των οικισμών Αγιάσματα και Άγιος Δημήτριος μετατοπίσ-θηκαν κυρίως για τις πηγές του νερού και δημιούργησαν το Χιονοχώρι.
Η εξέλιξη της μονής του Τιμίου Προδρόμου ήταν αλματώδης. Θείος και ανιψιός εκτός από κτήτορες της μονής έγινα επίσκοποι Ζεβρών (Δάφνη) και Ζιχνών αντίστοιχα. Η επιρροή τους ήταν σημαντική σε πολλές εκκλησίες και χωριά του νομού Σερρών. Ένα μονοπάτι με κακοτράχαλα περάσματα, μιας ώρας δρόμου με τα πόδια ένωνε σαν ομφάλιος λώρος, την μονή του Τιμίου Προδρόμου με την σπηλιά-εκκλησιά των Αγίων Αναργύρων του Χιονοχωρίου. Το χωριό αυτό, το Χιονοχώρι, ήταν το θερμοκήπιο του μοναχισμού όπου εκκολάφθηκε ο ανιψιός και ωρίμασε ο θείος στο μοναχισμό.
Η Μονή του Προδρόμου έγινε γνωστή, άντεξε στον χρόνο και συνδέθηκε με την Αγιά Σοφιά. Στο πέρασμα των αιώνων ήρθε ο Πατριάρχης ο Γενάδιος ο Σχολάριος, που βίωσε την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Είχε πλούσιο συγγραφικό έργο. Ο Πατριάρχης έζησε στο Παρίσι γύρισε στην Πόλη και μετά πάλι στη Μονή του Προδρόμου όπου απεβίωσε. Τα οστά του φυλάσσονται στη μονή.
Η μικρή σπηλιά των Αγίων Αναργύρων Χιονοχωρίου που λειτούργησε σαν εκκολαπτήριο της ορθοδοξίας για τους δύο μοναχούς έκανε την δική της διαδρομή. Το δύσβατο μονοπάτι που οδηγούσε στο δυτικό φαράγγι του Μενοικίου όρους και συνέδεε σαν ομφάλος λώρος την μονή του Τιμίου Προδρόμου και την σπηλιά - εκκλησία του Χιονοχωρίου κρατούσε γερά και άντεχε στο πέρασμα των αιώνων.
Κάθε φορά που πηγαίνω στις Σέρρες επισκέπτομαι το Χιονοχώρι. Εκεί γεννήθηκαν οι γονείς μου και οι πρόγονοί μου. Στην αυλή της εκκλησίας των Αγίων Αναργύρων Χιονοχωρίου είναι ο τάφος. Στον φθαρμένο από τον χρόνο χειροποίητο πέτρινο σταυρό η επιγραφή γράφει ΄΄ Ιερέας Ανδρέας Οικονόμος. Απεβίωσε το 1901.΄΄ Ναι εκεί στη χιονισμένη πλαγιά του Χιονοχωρίου βρίσκονται οι ρίζες μου. Μια αλυσίδα γενεών πήραμε από τον Παπά Ανδρέα το Επίθετο Παπανδρέου. Εγώ είμαι 6η γενιά από τον Παπά Ανδρέα. Πρόλαβα όμως, πρόλαβα να μάθω πολλά για τον παππού από την δυσέγγονή του. Την δεκαετία του 60 ήμουν παιδί. Μου άρεσε να ακούω την γιαγιά Σταματία να μιλάει για τον παππού μας (στα παιδικά της χρόνια ζούσε στο Χιονοχώρι στο σπίτι του ιερέα Ανδρέα).
Η γιαγιά Σταματία είχε χάσει το φως της από ανεμοβλογιά στη παιδική ηλικία. Είχε προλάβει να δει τον παππού πριν την αρρώστια. Μέσα στο σκοτάδι που ζούσε η περιγραφή της ήταν πολύχρωμη. Ο παππούς καβάλα στο άσπρο άλογο πήγαινε στο μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου εκεί λειτουργούσε, έλεγε η γιαγιά. Συχνά πήγαινε και λειτουργούσε στην εκκλησία, στο Ντουκλή ( Χωριό Ελαιώνας), εκεί πήγαινε με το άλογο ή και με τα πόδια. Στον Ελαιώνα πάντρεψε την κόρη του την Ιωάννα. Έχουμε σόϊ στον Ελαιώνα και έλεγε ονόματά τους… Εμείς είμαστε από τον γιό του παππού τον Κωνσταντίνο. Άρχισα να κάνω τους υπολογισμούς Παπάς Ανδρέας γέννησε τον Κωνσταντίνο, Αυτός την Γεωργία (Σταματία αδελφή), Η Γεωργία τον Πέτρο ο Πέτρος Τον Κωνσταντίνο (1912) και ύστερα εγώ ο Βαγγέλης (με άλλα 9 αδέλφια) 6η γενιά από τον Παπά Ανδρέα είμαι. Η γιαγιά Σταματία η τυφλή όπως την λέγαμε (έχασε το φως της από ανεμοβλαγιά) ήταν δυναμική γυναίκα και θυμόταν λεπτομέρειες και είχε βιώματα της περιόδου 1880 - 1901. Το Χιονοχώρι πέρασε πολλά, μας έλεγε ήταν όμορφα το καλοκαίρι εκεί είχαμε δροσιά και πολύ νερό. Το χειμώνα έκανε κρύο. Τα σπίτια τα κτίσαμε[evangelos1] με πέτρα. Καλοί μαστοράδες πέτρας, ήρθαν από τα χωριά των Ιωαννίνων.Είχαν και αυτοί την ξενιτιά τους, τα γνωστά ΄΄μπουλούκια’’. Το Χιονοχώρι ήταν μικρό - γραφικό με δρόμους στρωμένους από πέτρα (καλντερίμια) με τέτοια διάταξη ώστε να μη γλιστρούν οι οπλές των ζώων. Από ψηλά βλέπαμε όλο τον κάμπο των Σερρών. Η δύναμη της ψυχής της γιαγιάς, αν και τυφλή συχνά έλεγε την λέξη βλέπω. Στο χωριό οι περισσότεροι ήταν αγρότες. Όλοι δούλευαν στα αμπέλια και το βράδυ γύριζαν στο σπίτι. Ανηφόρα μεγάλη ανηφόρα, μετά την ημερήσια κούραση της δουλειάς άνθρωποι και ζώα ανηφορίζανε για το σπίτι τους στο Χιονοχώρι. Γύριζαν καταϊδρωμένοι και κατάκοποι κάθε βράδυ στο σπίτι τους ψηλά στο Χιονοχώρι. Η Οινούσα δεν υπήρχε τότε, όλα ήταν αμπέλια. Έτσι κυλούσε η ζωή για χρόνια έλεγε ο παππούς Ανδρέας στη δισέγγονη και αυτή σε εμάς. Το Χιονοχώρι πέρασε όλα τα δεινά που πέρασε η πόλη των Σερρών. Απόσταση 2-3 ώρες ποδαρόδρομο ή με τα ζώα από τις Σέρρες.
Μετά το 1850 στις οροσειρές και στα βοσκοτόπια του νομού Σερρών ήρθαν μετακινούμενες ομάδες κτηνοτρόφων. Στο Χιονοχώρι φθάσανε κτηνοτρόφοι (Βλάχοι) από διάφορα μέρη της Πίνδου. Ήδη το 1870 είχε στηθεί Χειμαδιό για τα ζώα τους κοντά στο Χιονοχώρι. Σπίτια δεν είχαν οι Βλάχοι μένανε στις καλύβες κοντά στα αιγοπρόβατά τους, εξάλλου αυτή ήταν και η δουλειά τους. Οι περισσότεροι ήταν φιλικοί με τους χωρικούς του Χιονοχωρίου (υπήρχαν κι εξαιρέσεις). Ο παπάς παππούς Ανδρέας ήταν φιλικός μαζί τους έγινε κουμπάρος με μια μεγάλη οικογένεια βλάχων (Η κουμπαριά κράτησε πάνω από 100 χρόνια).
Ο παπάς Ανδρέας πέθανε το 1901. Θα ακολουθήσουν δύσκολα χρόνια για τους κατοίκους του Χιονοχωρίου[evangelos2] . Ένα ολόκληρο χωριό αποφασίζει να μετακινηθεί. Πάλι καλέσανε τους πετράδες από τα γνωστά χωριά των Ιωαννίνων και στα αμπέλια κτίσανε το χωριό που το ονομάσανε Οινούσα (από τα κρασιά που παρήγαγε). Το 1920 οι Χιονοχωρίτες (Ντόπιοι) μετακόμισαν στο καινούργιο χωριό την Οινούσα. Διόροφα και τριόροφα σπίτια πέτρινα στόλιζαν τις χαμηλιές στις πλαγιές της Οινούσας. Στην Οινούσα κτίσανε εκκλησία. Άγιοι Ανάργυροι την ονομάσανε όπως εκείνη με την σπηλιά του Χιονοχωρίου. Η μάνα μου έλεγε στο δικό μας το αμπέλι κτίσανε το δημοτικό Σχολείο (σ΄αυτό το Δημοτικό σχολείο πήγαινα και εγώ). Την κοινότητα δεν την κατεβάσανε έμεινε στο Χιονοχώρι. Τι έγιναν τα έτοιμα σπίτια που αφήσανε οι κάτοικοι του Χιονοχωρίου; Μπήκαν οι βλάχοι. Δεν ξέρω με ποιες διαδικασίες και γιατί.
Την περίοδο 1945-1948 η Οινούσα θα υποστεί άλλο ένα πλήγμα. Πολλές οικογένειες δεν άντεξαν τις διαμάχες του εμφυλίου και εγκαταλείπουν το χωριό. Σχεδόν τα μισά πετρόκτιστα σπίτια μένουν άδεια και τα καταλαμβάνουν οι Βλάχοι οι οποίοι κατέβηκαν από το Χιονοχώρι αυτή την φορά.
Το 1950 θα βρει το Χιονοχώρι να κατοικείται μόνο από βλάχους και την Οινούσα από Ντόπιους (κατέβηκαν το 1920 από το Χιονοχώρι) και Βλάχους. Στην Οινούσα μετά το 1950 η ζωή κυλάει αρμονικά. Έχουν αναπτυχθεί καλοί δεσμοί φιλίας μεταξύ των δύο φυλών.
Όταν κατεβήκαμε στην Οινούσα (1920) ο πατέρας μου ήταν 8 ετών και η μάνα μου 6. Θυμούνταν τα σπίτια τους στο Χιονοχώρι και μου τα έδειξαν. Το 1952 ο πατέρας μου έγινε παπάς και μάλιστα διορίσθηκε στο Χιονοχώρι. Ναι στην ίδια εκκλησία που για μισό αιώνα λειτουργούσε ο παππούς μας ο Ανδρέας. Ο παπα Κώστας, τα πήγαινε πολύ καλά με τους Βλάχους τον εκτιμούσαν και τους εκτιμούσε.
Το 1967-1968 στην βόρεια πλευρά της Οινούσας κτίζονται καινούρια σπίτια και οι υπόλοιποι βλάχοι από το Χιονοχώρι κατεβαίνουν στην Οινούσα.
Ευχαριστώ για την φιλοξενία και θα ήθελα να γίνει γνωστή η ιστορία του Χιονοχωρίου - Οινούσας
Με εκτίμηση
Ευάγγελος Παπανδρέου
Παιδοχειρουργός
Τηλ. 6977301313
[e-mail]