Wat kunnen de voordelen zijn van alternatieve geschillenbeslechting (mediation, bemiddelen)

Wat is bemiddeling?
Bemiddeling is een proces als partijen een conflict hebben dan kunnen ze natuurlijk zelf gaan onderhandelen maar ze hebben een conflict en zijn wat gefrustreerd. Dan is de kans groot dat ze er niet in slagen om dat conflict op te lossen in onderling overleg. Dan kunnen ze naar een bemiddelaar gaan. Die helpt partijen om hun conflict zelf op te lossen. Dus ze blijven zelf onderhandelen tot een resultaat of oplossing, maar ze worden daarbij geholpen door een bemiddelaar. Die heeft daar bepaalde technieken voor die ervoor zorgen dat die onderhandelingen niet te snel worden afgebroken.
Kan mediation een alternatief zijn voor de gang naar de rechter?
Ja. Als je naar een rechter gaat kom je toch in een totaal andere werkelijkheid. Dan geven partijen eigenlijk hun conflict uit handen aan de rechter en hebben daar dan ook geen controle meer op. Het is dan ook de rechter die beslist. Een bemiddelaar beslist niets. Er komt een akkoord of er komt geen akkoord. Maar de rechter beslist en dat is vaak winnen of verliezen. Dat is geen positief verhaal. Bovendien weet men niet wat daar uit komt. Afgezien van de lange duur van de procedure en de daaraan verbonden kosten.
Heeft het zin als ik me in een juridisch sterke positie bevind?
Dat is eigenlijk een misvatting. Men denkt vaak dat als je een sterke positie hebt, waarom zou je dan in bemiddeling gaan. Dan heb je alleen nog maar toe te geven. Dat is zeker niet zo als we spreken over geschillen tussen ondernemers, maar dat kan ook in andere situaties zijn. Als je in een bepaalde sector werkzaam bent dan is die wereld klein en dan is het natuurlijk geen positief verhaal als je geconfronteerd wordt met juridische geschillen. Ik denk dat het een kracht is dat je dan kunt zien dat je ook in zo’n situatie je machtspositie, je sterke juridische positie, niet uitbuit en dat je dus de mogelijkheid hebt om in onderling overleg met je zakenpartner tot een oplossing te komen. En wellicht is het dan ook mogelijk dat je in de toekomst nog zaken met elkaar blijft doen. Het kan ook zijn dat je elkaar nog op een andere manier tegenkomt. Dan is het toch wel van belang dat die relatie goed wordt gehouden. Het is niet leuk als je als ondernemer naar een beurs moet gaan en iemand tegen komt waarmee je in een juridische procedure zit. Dat is niet evident.
Hoe moet ik dat concreet zien? Zijn er advocaten aanwezig bij zo’n bemiddeling?
Een advocaat kan erbij aanwezig zijn. Ik denk dat dat ook zeer nuttig kan zijn, maar we moeten hier wel een goed onderscheid maken. Bij bemiddeling gaat het niet zozeer over de juridische positie. Het gaat over de belangen van partijen achter hun juridische positie. Dat is vaak iets anders. De rechter kijkt alleen naar juridische overwegingen en maakt een beslissing. Een bemiddelaar kijkt wat de belangen van partijen zijn en kijkt ook naar de toekomst en haalt er andere belangen bij, waardoor je meer mogelijkheden krijgt om oplossingen voor te stellen. Maar als je op een bepaald moment een akkoord moet vastleggen over een bepaalde materie, dan moet dit wel in overeenstemming zijn met bepaalde regels. Dit kunnen dwingende regels zijn. Sommige akkoorden mag je gewoon niet sluiten. Bijvoorbeeld concurrentierecht moet wel gerespecteerd worden. Dan is het wel zinvol dat er een advocaat bij zit.
Er zijn verschillen tussen het Belgisch en Nederlands rechtssysteem. Hoe is dit bij mediation?
Ik denk dat het in geval van bemiddeling belangrijk is dat een bemiddelaar zich bewust is van de verschillende referentiekaders van de partijen. Ik denk dat er een verschil is tussen de Nederlandse meer directe benadering en de Belgische meer indirecte benadering. Dat kan belangrijk zijn voor de manier waarop de bemiddelaar zijn vragen stelt. Als hij bijvoorbeeld hele rechtstreekse vragen gaat stellen aan een Vlaamse ondernemer dan kan hij misschien geaffronteerd worden, terwijl een Nederlander misschien ook in de onderhandelingen te rechtstreeks is en te assertief en te brutaal of agressief over komt. Als een bemiddelaar dat begrijpt dan kan hij ingrijpen.
Zijn er tussen mediation en rechter verschillen in de kosten?
Ja, dat is inmiddels wel bewezen. Er zijn experimenten in Nederland geweest bij rechtbanken en dergelijke. Daaruit bleek dat 70% van de geschillen, ook commerciële geschillen, werden opgelost. Dat is natuurlijk een hoog percentage. En dat gebeurde vaak na 1 of 2 vergaderingen. Het kan soms ook 4 of 5 vergaderingen zijn die nodig zijn. Men neemt zolang als men wil. Dus dat betekent in ieder geval een enorm voordeel in vergelijking met een juridische procedure voor de rechter. Dat kan vaak, inclusief hoger beroep, 6, 7 of 8 jaar duren. En je weet absoluut niet hoe het af loopt. Je hebt geen enkele