-- บทสวดธัมมจักกัปปวัตตนสูตร --

ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เป็นปฐมเทศนา เทศนากัณฑ์แรก ที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่พระปัญจวัคคีย์เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสธัมมจักกัปปวัตตนสูตรนี้อยู่ดวงตาเห็นธรรม ปราศจากธุลีปราศจากมลทิน ก็ได้เกิดขึ้นแก่ท่านพระโกณฑัญญะนับเป็นพระสงฆ์ สาวกองค์แรกในพระพุทธศาสนา
วันนั้นเป็นวันเพ็ญกลางเดือนอาสาฬหะหรือเดือน 8 (วันอาสาฬหบูชา) เป็นวันที่ พระรัตนตรัยครบริบูรณ์ บังเกิดขึ้นในโลกเป็นครั้งแรกคือ มี พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ครบบริบูรณ์
ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร มีเนื้อหาแสดงถึงการปฏิเสธ ส่วนที่สุดสองอย่างและเสนอแนวทางดำเนินชีวิตโดยสายกลาง อันเป็นแนวทางใหม่ให้มนุษย์ มีเนื้อหาแสดงถึงขั้นตอนและแนวทางในการปฏิบัติเพื่อบรรลุถึงอริยสัจทั้ง ๔ อริยมรรคมีองค์ ๘ โดยเริ่มจากทำความเห็นให้ถูกทางสายกลางก่อนเพื่อดำเนินตามขั้นตอนการปฏิบัติ รู้เพื่อละทุกข์ทั้งปวง เพื่อความดับทุกข์ อันได้แก่ นิพพาน ซึ่งเป็นจุดมุ่งหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา
กล่าวโดยสรุป ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร แสดงถึง ส่วนที่สุดสองอย่าง ที่พระพุทธศาสนาปฏิเสธ อันได้แก่ "กามสุขัลลิกานุโยค" คือ หวังสบายเกินไม่ทำอะไร มัวอ้อนวอน พึ่งหวังสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หวังเสวยสุขโดยส่วนเดียว และ "อัตตกิลมถานุโยค" คือการปฏิบัติตนเพื่อพ้นทุกข์โดยลำบากเกินไปโดยเปล่าประโยชน์ มัชฌิมาปฏิปทา คือปฏิบัติ ทางสายกลาง ที่พระพุทธองค์ได้ทรงตรัสรู้ ได้แก่ มรรคมีองค์แปดอริยสัจสี่ คือธรรมที่เป็นความจริงอันประเสริฐสี่ประการ
ในวันอาสาฬหบูชานี้ ชาวพุทธควรถือเป็นหน้าที่อันสำคัญยิ่งที่จะพึงประกอบการบูชาทั้งส่วนอามิสบูชาและปฏิบัติบูชา โดยเฉพาะการปฏิบัติบูชานั้น ควรปฏิบัติตนตามหลักธรรมในธัมมจักกัปปวัตตนสูตรอันได้แก่ มัชฌิมาปฏิปทา ข้อปฏิบัติสายกลาง คือ อริยมรรคมีองค์ ๘ กล่าวโดยสรุปก็คือ ควรปฏิบัติตนให้มีศีล สมาธิ ปัญญา เมื่อปฏิบัติได้ดังนี้ ชื่อว่าได้บูชาพระพุทธองค์ ด้วยการบูชาอย่างยิ่ง