นกขมิ้น ๓ ชั้น : เดี่ยวจะเข้ : ครูระตี วิเศษสุรการ

เพลง: นกขมิ้น ๓ ชั้น
เครื่องดนตรี: เดี่ยวจะเข้
ศิลปิน: ครูระตี (จุลพล) วิเศษสุรการ (พ.ศ.๒๔๖๖-๒๕๓๑)
____________________________________________
เพลงนกขมิ้น แต่เดิมเป็นเพลงในอัตราจังหวะ ๒ ชั้น ประเภทหน้าทับปรบไก่ มีจำนวน ๓ ท่อน โดยท่อนที่ ๑ มี ๓ จังหวะ ท่อนที่ ๒ และท่อนที่ ๓ มีท่อนละ ๒ จังหวะ เพลงที่ชื่อนกขมิ้นนี้มีอยู่ด้วยกัน ๒ เพลง ได้แก่ ๑) เพลงนกขมิ้นตัวผู้ และ ๒) นกขมิ้นตัวเมีย สำหรับเพลงนกขมิ้นตัวเมียนั้นมีอีกชื่อหนึ่งว่า เพลงแม่หม้ายคร่ำครวญ ซึ่งสันนิษฐานกันว่าเมื่อราวรัชสมัยแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ครูเพ็งนักดนตรีคนสำคัญผู้เป็นญาติของพระประดิษฐ์ไพเราะ (มี ดุริยางกูร) ได้นำเพลงนกขมิ้นตัวผู้อัตราจังหวะ ๒ ชั้น มาแต่งขยายขึ้นเป็นอัตราจังหวะ ๓ ชั้น โดยได้สอดแทรกท่วงทำนอง ลีลาของการขับร้อง และการเป่าปี่ว่าดอกตามเสียงร้องในท่อนที่ ๓ ซึ่งการสร้างสรรค์ครั้งนั้นได้ทำให้เกิดความไพเราะของท่วงทำนองเพลงอย่างยิ่ง และได้มีการเรียกชื่อทำนองเพลงที่สร้างสรรค์ขึ้นใหม่ในครานี้ว่า เพลงนกขมิ้น จนเป็นที่นิยมโดยทั่วไป
ในปีพุทธศักราช ๒๔๗๖ ครูมนตรี ตราโมท ได้แต่งบทร้องของเพลงนกขมิ้นในอัตราจังหวะ ๒ ชั้น และชั้นเดียว และนำบทร้องและว่าดอกตามแนวอัตราจังหวะ ๓ ชั้น ของครูเพ็งที่มีอยู่แต่เดิม เพื่อใช้สำหรับการขับร้องร่วมกันจนครบเป็นเพลงเถา ส่วนทำนองทางดนตรีในอัตราจังหวะ ๒ ชั้น ยังคงใช้ทำนองเพลงเก่าดั้งเดิมในของเพลงเรื่องแม่หม้ายคร่ำครวญ ส่วนทำนองชั้นเดียวได้นำทำนองมาจากทำนองเพลงในวงปี่พาทย์มอญ คือเพลงย่ำเที่ยง
เพลงนกขมิ้นถือเป็นอีกบทเพลงหนึ่งที่มีศิลปินและนักดนตรีทุกยุคสมัยนิยมนำท่วงทำนองในอัตราจังหวะ ๓ ชั้น มาประดิษฐ์เป็นเพลงเดี่ยวสำหรับการสำแดงความรู้ความสามารถและอวดฝีมือจากเครื่องดนตรีไทยประเภทต่างๆ หลากหลายทาง โดยในการนำเสนอเพลงนกขมิ้นในครั้งนี้ เป็นการนำเสนอผลงานการเดี่ยวจะเข้โดยครูระตี วิเศษสุรการ ซึ่งทางที่บรรเลงในครั้งนี้ได้สร้างสรรค์ขึ้นร่วมกันกับครูสมาน ทองสุโชติ เมื่อครั้งที่ปฏิบัติงานอยู่ที่กรมประชาสัมพันธ์ ซึ่งนอกจากเพลงนกขมิ้น ๓ ชั้น ที่ได้ร่วมสร้างสรรค์ขึ้นกับครูสมาน ทองสุโชติ แล้วนั้น ยังมีเพลงเดี่ยวที่สร้างสรรค์ขึ้นใหม่อีก ๓ เพลง ได้แก่ เพลงสุดสงวน ๓ ชั้น เพลงสุรินทราหู ๓ ชั้น และเพลงอาถรรพ์ ๓ ชั้น ซึ่งล้วนแต่เป็นบทเพลงที่มีทั้งลีลาของท่วงทำนองที่มีความวิจิตร ตลอดจนเมื่อนำมาใช้ในการบรรเลงจะเข้โดยเฉพาะจากฝีมือของครูระตี วิเศษสุรการ ก็ยิ่งทำให้บทเพลงดังกล่าวมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่งดงามอย่างบริบูรณ์
การบรรเลงเดี่ยวจะเข้ในบทเพลงนกขมิ้น ๓ ชั้น โดยครูระตี วิเศษสุรการ ในครั้งนี้ มีการขับร้องโดยอาจารย์เจริญใจ สุนทรวาทิน นักร้องหญิงคนสำคัญท่านหนึ่งแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ จากทั้งสองยอดฝีมือจึงทำให้การนำเสนอผลงานในบทเพลงนกขมิ้น ๓ ชั้น ในครั้งนี้ ถือเป็นผลงานชิ้นสำคัญที่ควรค่าแก่การฟัง และระลึกถึงยอดฝีของบรมครูทั้งสองท่าน ที่ได้ฝากผลงานอันดีไว้เป็นต้นแบบให้แก่นักดนตรีไทยได้พินิจพิเคราะห์ต่อไป
บทร้องเพลงนกขมิ้น ๓ ชั้น
เจ้านกขมิ้นเหลืองอ่อน ค่ำลงแล้วเจ้าจะนอนที่รังไหน
นอนไหนก็นอนได้ สุมทุมพุ่มไม้ที่เคยนอน
ลมพัดมาอ่อนอ่อน เจ้าก็ร่อนไปตามลมเอย
ดอกเอ๋ย ดอกขจร
นกขมิ้นเหลืองอ่อน ค่ำแล้วจะนอนที่ไหนเอย
Cr: ไกรสิทธิ์ อัจฉริยะประสิทธิ์. (2560). การศึกษากระบวนการถ่ายทอดการบรรเลงจะเข้ของครูระตี วิเศษสุรการ. วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาดนตรึศึกษา ภาควิชาศิลปะ ดนตรีและนาฏศิลป์ศึกษา, คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Cr: ราชบัณฑิตยสถาน. (2536). สารานุกรมศัพท์ดนตรีไทย ภาคประวัติและบทร้อง. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์สหธรรมิก จำกัด.
Cr: มนตรี ตราโมท และวิเชียร กุลตันฑ์. (2523). ฟังและเข้าใจเพลงไทย. พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพขุนทรงสุภาพ (แพทย์ทรง บุญยะรัตเวช) ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันเสาร์ที่ ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๒๓. กรุงเทพฯ: ไทยเขษม.
#ระตีวิเศษสุรการ #นกขมิ้น #เดี่ยวจะเข้ #ดนตรีไทย ____________________________________________
Meet The Editer: Fanpage: SA-KA Thai Classical Music

[@warapatketprom4636]

กราบคุณครูค่ะ🙏

[@taetualek]

ฉิ่ง ครูเบ็ญจรงค์ ธนโกเศศ
โทน-รำมะนา อุดม ชุ่มพุดซา
บันทึกเสียงที่ รพ.รามาธิบดี โดย คุณหมอพูนพิศ อมาตยกุล
ประมาณปี 2518

[@AaAa-tq6dh]

เป็นบุญวาสนาที่มีโอกาสฟังยอดฝีมือของบรมครูทั้งวงครับ