ขนาดวิดีโอ: 1280 X 720853 X 480640 X 360
แสดงแผงควบคุมโปรแกรมเล่น
เล่นอัตโนมัติ
เล่นใหม่
جزاك ٲللە
جزاک اللە
جزاک اللە خیر
اللە اکبر
سبحان اللە
جزاک اللە خیرا
الحمداللە
جزاك اللە خیرا🌹
استغفراللە
خوداى كةورة بتباريزي
جزاک الله
بارک اللە وفکم
جزاک اللەخیرا
جزاك الله خير
Samخi باوان
Sami باواخخچچن
حوكمه‌كانی سێ خوێنه‌كه‌ی ئافره‌تان1_ ( الحيض ) : خوێنی بێ نوێژی . 2_ الاستحاضة : خوێنی ده‌مار . 3_ النفاس : خوێنی زه‌ییستان .1_ ( الحيض ) : خوێنی بێ نوێژی - سوری مانگانه -خوێنی ( حَيْض ) خوێنێكه له ڕه‌حمی ئافره‌ت دێته خواره‌وه ؛ ئافره‌ت له‌كاتی باڵغ بوونی به‌دواوه تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بێت ؛ مانگانه ئافره‌ت تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بێ ؛ كه‌مترین كاتی هاتنی ئه‌م خوێنه شه و ڕۆژێكه ؛ وه زۆرترین كاتی پازده ڕۆژه ؛ وه ئافره‌تان به‌گشتی شه‌ش یان حه‌وت ڕۆژ تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بن ؛ وه هه‌ندێك له‌ئافره‌تان له‌وماوه‌یه‌دا تووشی ئازار ده‌بن له‌خواره‌وه‌ی زگیان یان له‌خواره‌وه‌ی پشتیان . _ وه شێوه‌ی خوێنی ( حَيْض ) خوێنێكی ڕه‌ش و تڵخ و بۆن ناخۆشه . _ هه‌ركاتێك ئافره‌ت تووشی بێ نوێژی بوو نابێت ( نوێژ ) بكات وه نابێت ( ڕۆژوو ) بگرێت وه نابێت ( جووت بوون - كاری سه‌رجێی ) له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ی بكات وه نابێت له‌وكاته‌ی له‌حه‌جه یان له‌عومره‌یه ( ته‌واف ) بكات وه نابێت بچێته ( ناو مزگه‌وت ) و تیایدا بمێنێته‌وه ؛ هه‌تا ئه‌وكاته‌ی پاك ده‌بێت ._ وه كاتێك پاك بویه‌وه گێرانه‌وه‌ی نوێژه‌كانی له‌سه‌ر نیه به‌ڵام گرتنه‌وه‌ی رۆژوه‌كانی له‌سه‌ره ._ وه له‌وماوه‌ی بێ نوێژیه‌دا بۆ ئافره‌ت دروسته زیكری خوا بكات ؛ وه له‌خوا بپاڕێته‌وه ؛ وه قورئان بخوێنێته‌وه به‌مه‌رجێك قوڕئان به‌ده‌سته‌وه نه‌گرێت به په‌رۆیه‌ك یان به‌ده‌ست كێشێك قورئان به‌ده‌سته‌وه بگرێت یان له‌سه‌ر مۆبایل بخوێنێته‌وه ؛ وه دروسته پیاوه‌كه‌ی لێی نزیك بێته‌وه به‌مه‌رجێك خۆیان له‌كاری سه‌رجێی و جووت بوون بپارێزن . وه كاتێك پاك بویه‌وه واجبه له‌سه‌ری خۆی بشوات ؛ وه گێڕانه‌وه‌ی ئه‌و نوێژانه‌ی له‌سه‌ر نیه كه له‌وماوه‌یه‌دا ئه‌نجامی نه‌داوه ؛ به‌ڵام گێڕانه‌وه‌ی ڕۆژوه فه‌رزه‌كانی له‌سه‌ره ئه‌گه‌ر له‌مانگی ڕه‌مه‌زاندا تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ببوو ._ حيكمه‌تی تووش بوونی ئافره‌ت به بێ نوێژی : بێگومان خوای په‌روه‌ردگار زانا و دانایه ئه‌م خوێنه‌ی له ئافره‌تتدا دروست كردووه بۆ ئه‌وه‌ی ببێته سه‌رچاوه‌ی خواردن و خواردنه‌وه بۆ كۆرپه‌له‌ی ناو ڕه‌حمی دایك ؛ له‌ڕێگه‌ی ناوكه‌وه ئه‌و ڕژێنه خوێنانه ده‌گوازرێنه‌وه بۆ كۆرپه‌له‌كه و خوێن به‌هه‌موو ده‌ماره‌كانیدا ده‌ڕوات و ده‌بێته خۆراك و خواردن بۆی ؛ به‌رز و پیرۆزی بۆ خوای گه‌وره باشترینی دروستكاران .............................................................2_ الاستحاضة : خوێنی ده‌مار .خوێنی ئیستیحاضه - پێشی ده‌وترێت خوێنی نه‌خۆشی و خوێنی ده‌مار - : بریتیه له خوێن له‌به‌ر ڕۆییشتنی ئافره‌ت له‌غه‌یری كاتی بێ نوێژی ؛ ئه‌م خوێنه له‌به‌شی سه‌ره‌تای ڕه‌حم دێته خواره‌وه نه‌ك له‌قوڵایی ڕه‌حم ؛ شێوه‌ی ئه‌م خوێنه ته‌نك و سووره ؛ وه‌كو خوێنی بێ نوێژی نیه بۆن ناخۆش و تڵخ و ڕه‌ش بێت ؛ به‌لأكو ئه‌م خوێنه وه‌ك خوێنی برینی لاشه وایه كاتێك ده‌لكێت به‌لاشه یان به‌پۆشاك دوای ماوه‌یه‌ك ئه‌م خوێنه وه‌ك خوێنی برین وشك ده‌بێت به‌ڵام خوێنی بێ نوێژی وانیه .حوكمه‌كانی خوێنی ئیستیحاضهیهكهم : ئه‌م خوێنه وه‌كو خوێنی بێ نوێژی نیه ببێته هۆی ڕێگری كردنی ئافره‌ت له‌نوێژكردن و رۆژوو گرتن ؛ بۆیه كاتێك ئافره‌ت تووشی ئه‌م حاله‌ته ده‌بێت ئه‌وا ده‌بێت له‌سه‌ر نوێژه‌كانی به‌رده‌وام بێت ؛ وه رۆژوه‌كانی بگرێت ئه‌گه‌ر له‌ناو مانگی ره‌مه‌زان بوو ؛ وه دروسته له‌م حاله‌ته رۆژووی سوننه‌ت بگرێت یان ڕۆژی قه‌رزی بگرێته‌وه یان رۆژووی سونه‌ت بگرێت .دووه‌م : ئافره‌ت له‌م حاله‌ته‌دا پێویسته له‌سه‌ری بۆ هه‌موو نوێژێك خۆی پاك بكاته‌وه و ده‌ست نوێژی بگرێته‌وه ئینجا نوێژه‌كه‌ی بكات .سێ یه‌م : پێویسته له‌سه‌ر ئافره‌ت له‌م حاڵه‌ته‌دا له‌دوای ده‌ست نوێژگرتن و خۆپاك كردنه‌وه پارچه په‌رۆیه‌ك به‌خۆیه‌وه هه‌ڵگرێت بۆ ئه‌وه‌ی خوێن به‌رلاشه و پۆشاكی نه‌كه‌وێت ؛ پاشان له‌كاتی ده‌ست نوێژگرتنه‌وه په‌رۆیه‌كه بگۆڕێت .چواره‌م : دروسته ئافره‌ت له‌م حاڵه‌ته‌دا له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌ی كاری سه‌رجێی بكات ؛ چونكه هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك نه‌هاتووه نه‌هی لێ بكات .-------------------------------3_ النفاس : خوێنی زه‌ییستان .خوێنی زه‌ییستان كه به‌عه‌ره‌بی پێی ده‌وترێت ( النِّفاس ) : بريتیه له ده‌رچوونی خوێن له‌دامێنی ئافره‌ت له‌دوای منداڵ بوون ؛ زۆربه‌ی ئافره‌تان بۆماوه‌ی چل ڕۆژ له‌دوای منداڵ بوونی تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بن ؛ وه هه‌ندێكیان كه‌متر له چل رۆژ ده‌خایه‌نێت ؛ وه هه‌ندێكیان هه‌تا شێست ڕۆژ ده‌خایه‌نێت .حوكمه‌كانی خوێنی زهییستانخوێنی زه‌ییستان هه‌مان حوكمی خوێنی بێ نوێژی هه‌یه :یه‌كه‌میان : نابێت له‌م ماوه‌یه‌دا نوێژ بكات ؛ وه نابێت به‌ڕۆژوو بێت ؛ وه دوای پاك بوونه‌وه گێڕانه‌وه‌ی نوێژه‌كانی له‌سه‌ر نیه به‌ڵام گرتنه‌وه‌ی ڕۆژووه فه‌ڕزه‌كانی له‌سه‌ره .دوه‌میان : نابێت له‌م حاڵه‌ته‌دا ته‌واف به‌ده‌وری كه‌عبه‌دا بكات .سێ یه‌میان : نابێت كاری سه‌رجێی له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌ی بكات .چواره‌میان : نابێت بچێته ناو مزگه‌وت و تیایدا بمێنێته‌وه .پێنجه‌میان : كاتێك پاك بویه‌وه ئه‌گه‌رچی پێش چل ڕۆژیش بێت ئه‌وا ده‌بێت خۆی بشوات و گشت ئه‌وكاره‌ی بۆ دروست ده‌بێت كه بۆی دروست نه‌بوو ئه‌نجامی بدات .نوسینی : مامۆستا هه‌ڵگورد مصطفى گه‌ڵاڵه‌یی .23 / شعبان / 1442 --- 6 / 4 / 2021
الله بتباريزى
ئامۆژگاری پێغه‌مبه‌ری خودا ﷺ دەربارەی خواردن و خواردنەوە1 )لەقاپی شکاودا خواردن و ئاو مەخۆن و مەخۆنەوە :پێغەمبەری خودا(ﷺ) :(عن الشرب من ثلمة القدح). رواە الترميذي.واتا: ڕێگەی نەداوە بەئاو خواردنەوە لە قاپی شکاودا .***2 ) خواردن بەگەرمی مەخۆن .پێغەمبەری خودا (ﷺ) ” كان لايأكل الحار ويقول إنه غير ذي بركة وإن الله لم يطعمنا نارا.واتا: خواردنی بەگەرمی نەدەخوارد و بەڵکو ساردی دەکردەوەو ئەیفەرموو بەگەرمی زیانی هەیە و خوا ئاگری نەکردوە بەخۆراک .***3) لەدوای نان خواردن یەکسەر مەخەوە .پێغەمبەری خودا (ﷺ)فەرمووی : أكل العشاء والنوم عليه قسوة في القلب .رواە الديلمي.واتا : خواردنی ئێوارەو خەوتن بەسەریدا دڵ ڕەش دەکات (زیانی هەیە).***4 ) لە کون و لولەی ئاو مەخۆنەوە .نهى رسول الله ﷺ عن الشرب من فئ السقاء .واتا: پێغەمبەری خودا (ﷺ) قەدەغەی کردوە خواردنەوە لە دەمی قاپێکەوە کەناوەکەی دیار نەبێت.***5 ) ئەگەر شتێکت خوارد تام و شیلەو چەوری هەبوو ئاو لەدەمت وەردە .إن رسول الله ﷺ إذا شرب لبنا فدعا بماء فتمضمض وقال: إن له دسما .واتا: کاتێ پێغەمبەری خودا (ﷺ) شیری دەخوارد داوای ئاوی دەکرد و لەدەمی وەردەدا و دەیفەرموو چەوری تیایە (مانەوەی لە دەمدا زیانی هەیە).***6 ) بەبرسیەتی مەخەوە .پێغەمبەری خودا (ﷺ) فەرمووی :لاتدع العشاء ولو بكف من التمر، فإن تركه مهرمة .واتا: بێ شێو مەخەوە ئەگەر لەتە خورمایەکیشت خواردبێ وازلێ هێنانی زوو پیری دەهێنێت .***7 ) پێش دەست پێکردنی نان خواردن و دوای تەواو بوونیش لە خواردن دەست و دەمت بشۆ .پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : من أحب أن يكثر الله بيته فليتوضأ إذا حضر غذاؤه وأذا رفع .واتا: ئەگەر کەسێک دەیەوێت خودا ماڵەکەی پڕ بکات لە خێر بادەست و دەمی بشوات پێش خواردن و دوای خواردن .***8 ) کەخواردنت هەڵگرت سەری داپۆشە .پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : غطوا الإناء وأوكوا السقاء….، رواە مسلم.واتا: سەری دەفری خۆراک داپۆشن ودەمی قاپی ئاو بگرن.***9 ) خواردن پێش بخە بەسەر نوێژکردندا کاتێ هەردووکیان ئامادەبوون .پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : اذا وضع العشاء وأقيمت الصلاة فأبدؤوا بالعشاء، رواە البخاري.واتا: کاتێ خۆراک و نوێژ ئامادە بوو دەست بکەن بە خواردن.***10) تا بۆت دەکرێت بەدەستی ڕاست خواردن بخۆ .پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : إذا أكل أحدكم فليأكل بيمينه وإذا شرب فليشرب بيمينه.. رواە احمد و مسلم و ابوداود.واتا: هەریەک لەئێوە خۆراکی خوارد با بەدەستی ڕاست بیخوات و ئاویشی خواردەوە با هەر بەدەستی ڕاست بیخواتەوە .***11 ) خواردن خواردنەوە لە قاپی زێر و زیوو مەخۆن .پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : ولاتشرب في آنية الذهب والفضة….، رواە البخاري.واتا: بۆ خواردن و خواردنەوە قاپی ئاڵتون و زیو بەکار مەهێنن .***12 ) بە ناوی خودا دەست بە خواردن خواردنەوە بکەن .پێغەمبەری خودا (ﷺ)دەفەرمووێت : إذا أكل أحدكم طعاما فليذكر إسم الله.فإن نسى أن يذكر إسم الله في أوله فليقل (بسم الله أوله وآخره) ، رواە ابو داود و الترميذي.واتا: لەکاتێکدا دەست کردن بەنان خواردن ناوی خوا بهێنە بڵێ (بسم الله) ئەگەر لە بیرت چوو لەسەرەتاوە ، هەرکات بیرت هاتەوە بڵێ: (بسم الله أولە وآخرە) .***13 ) سوپاس کردنی خودای گەورە دوای خواردن و خواردنەوە .پێغەمبەری خودا (ﷺ)دەفەرمووێت:إن الله ليرضى عن العبد أن يأكل الأكلة فيحمده عليها أويشرب الشربة فيحمده عليها . رواە مسلم و احمد.واتا: پەروەردگار ڕازی دەبێت لەو بەندەیەی کەخۆراک دەخوات و سوپاسی خودای لەسەر دەکات و کەئاویش دەخواتەوە هەروا سوپاسی دەکات .***“اللهم صل على محمد وال محمد“سەرچاوە: ماڵپەرى چاكسازى
جزاك الله خيرا
جزاك ٲللە
جزاک اللە
جزاک اللە خیر
اللە اکبر
سبحان اللە
جزاک اللە خیرا
الحمداللە
جزاك اللە خیرا🌹
استغفراللە
خوداى كةورة بتباريزي
جزاک الله
بارک اللە وفکم
جزاک اللەخیرا
جزاك الله خير
Samخi باوان
Sami باواخخچچ
ن
حوكمه‌كانی سێ خوێنه‌كه‌ی ئافره‌تان
1_ ( الحيض ) : خوێنی بێ نوێژی .
2_ الاستحاضة : خوێنی ده‌مار .
3_ النفاس : خوێنی زه‌ییستان .
1_ ( الحيض ) : خوێنی بێ نوێژی - سوری مانگانه -
خوێنی ( حَيْض ) خوێنێكه له ڕه‌حمی ئافره‌ت دێته خواره‌وه ؛ ئافره‌ت له‌كاتی باڵغ بوونی به‌دواوه تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بێت ؛ مانگانه ئافره‌ت تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بێ ؛ كه‌مترین كاتی هاتنی ئه‌م خوێنه شه و ڕۆژێكه ؛ وه زۆرترین كاتی پازده ڕۆژه ؛ وه ئافره‌تان به‌گشتی شه‌ش یان حه‌وت ڕۆژ تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بن ؛ وه هه‌ندێك له‌ئافره‌تان له‌وماوه‌یه‌دا تووشی ئازار ده‌بن له‌خواره‌وه‌ی زگیان یان له‌خواره‌وه‌ی پشتیان .
_ وه شێوه‌ی خوێنی ( حَيْض ) خوێنێكی ڕه‌ش و تڵخ و بۆن ناخۆشه .
_ هه‌ركاتێك ئافره‌ت تووشی بێ نوێژی بوو نابێت ( نوێژ ) بكات وه نابێت ( ڕۆژوو ) بگرێت وه نابێت ( جووت بوون - كاری سه‌رجێی ) له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ی بكات وه نابێت له‌وكاته‌ی له‌حه‌جه یان له‌عومره‌یه ( ته‌واف ) بكات وه نابێت بچێته ( ناو مزگه‌وت ) و تیایدا بمێنێته‌وه ؛ هه‌تا ئه‌وكاته‌ی پاك ده‌بێت .
_ وه كاتێك پاك بویه‌وه گێرانه‌وه‌ی نوێژه‌كانی له‌سه‌ر نیه به‌ڵام گرتنه‌وه‌ی رۆژوه‌كانی له‌سه‌ره .
_ وه له‌وماوه‌ی بێ نوێژیه‌دا بۆ ئافره‌ت دروسته زیكری خوا بكات ؛ وه له‌خوا بپاڕێته‌وه ؛ وه قورئان بخوێنێته‌وه به‌مه‌رجێك قوڕئان به‌ده‌سته‌وه نه‌گرێت به په‌رۆیه‌ك یان به‌ده‌ست كێشێك قورئان به‌ده‌سته‌وه بگرێت یان له‌سه‌ر مۆبایل بخوێنێته‌وه ؛ وه دروسته پیاوه‌كه‌ی لێی نزیك بێته‌وه به‌مه‌رجێك خۆیان له‌كاری سه‌رجێی و جووت بوون بپارێزن .
وه كاتێك پاك بویه‌وه واجبه له‌سه‌ری خۆی بشوات ؛ وه گێڕانه‌وه‌ی ئه‌و نوێژانه‌ی له‌سه‌ر نیه كه له‌وماوه‌یه‌دا ئه‌نجامی نه‌داوه ؛ به‌ڵام گێڕانه‌وه‌ی ڕۆژوه فه‌رزه‌كانی له‌سه‌ره ئه‌گه‌ر له‌مانگی ڕه‌مه‌زاندا تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ببوو .
_ حيكمه‌تی تووش بوونی ئافره‌ت به بێ نوێژی :
بێگومان خوای په‌روه‌ردگار زانا و دانایه ئه‌م خوێنه‌ی له ئافره‌تتدا دروست كردووه بۆ ئه‌وه‌ی ببێته سه‌رچاوه‌ی خواردن و خواردنه‌وه بۆ كۆرپه‌له‌ی ناو ڕه‌حمی دایك ؛ له‌ڕێگه‌ی ناوكه‌وه ئه‌و ڕژێنه خوێنانه ده‌گوازرێنه‌وه بۆ كۆرپه‌له‌كه و خوێن به‌هه‌موو ده‌ماره‌كانیدا ده‌ڕوات و ده‌بێته خۆراك و خواردن بۆی ؛ به‌رز و پیرۆزی بۆ خوای گه‌وره باشترینی دروستكاران .
............................................................
2_ الاستحاضة : خوێنی ده‌مار .
خوێنی ئیستیحاضه - پێشی ده‌وترێت خوێنی نه‌خۆشی و خوێنی ده‌مار - : بریتیه له خوێن له‌به‌ر ڕۆییشتنی ئافره‌ت له‌غه‌یری كاتی بێ نوێژی ؛ ئه‌م خوێنه له‌به‌شی سه‌ره‌تای ڕه‌حم دێته خواره‌وه نه‌ك له‌قوڵایی ڕه‌حم ؛ شێوه‌ی ئه‌م خوێنه ته‌نك و سووره ؛ وه‌كو خوێنی بێ نوێژی نیه بۆن ناخۆش و تڵخ و ڕه‌ش بێت ؛ به‌لأكو ئه‌م خوێنه وه‌ك خوێنی برینی لاشه وایه كاتێك ده‌لكێت به‌لاشه یان به‌پۆشاك دوای ماوه‌یه‌ك ئه‌م خوێنه وه‌ك خوێنی برین وشك ده‌بێت به‌ڵام خوێنی بێ نوێژی وانیه .
حوكمه‌كانی خوێنی ئیستیحاضه
یه‌كه‌م : ئه‌م خوێنه وه‌كو خوێنی بێ نوێژی نیه ببێته هۆی ڕێگری كردنی ئافره‌ت له‌نوێژكردن و رۆژوو گرتن ؛ بۆیه كاتێك ئافره‌ت تووشی ئه‌م حاله‌ته ده‌بێت ئه‌وا ده‌بێت له‌سه‌ر نوێژه‌كانی به‌رده‌وام بێت ؛ وه رۆژوه‌كانی بگرێت ئه‌گه‌ر له‌ناو مانگی ره‌مه‌زان بوو ؛ وه دروسته له‌م حاله‌ته رۆژووی سوننه‌ت بگرێت یان ڕۆژی قه‌رزی بگرێته‌وه یان رۆژووی سونه‌ت بگرێت .
دووه‌م : ئافره‌ت له‌م حاله‌ته‌دا پێویسته له‌سه‌ری بۆ هه‌موو نوێژێك خۆی پاك بكاته‌وه و ده‌ست نوێژی بگرێته‌وه ئینجا نوێژه‌كه‌ی بكات .
سێ یه‌م : پێویسته له‌سه‌ر ئافره‌ت له‌م حاڵه‌ته‌دا له‌دوای ده‌ست نوێژگرتن و خۆپاك كردنه‌وه پارچه په‌رۆیه‌ك به‌خۆیه‌وه هه‌ڵگرێت بۆ ئه‌وه‌ی خوێن به‌رلاشه و پۆشاكی نه‌كه‌وێت ؛ پاشان له‌كاتی ده‌ست نوێژگرتنه‌وه په‌رۆیه‌كه بگۆڕێت .
چواره‌م : دروسته ئافره‌ت له‌م حاڵه‌ته‌دا له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌ی كاری سه‌رجێی بكات ؛ چونكه هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك نه‌هاتووه نه‌هی لێ بكات .
-------------------------------
3_ النفاس : خوێنی زه‌ییستان .
خوێنی زه‌ییستان كه به‌عه‌ره‌بی پێی ده‌وترێت ( النِّفاس ) : بريتیه له ده‌رچوونی خوێن له‌دامێنی ئافره‌ت له‌دوای منداڵ بوون ؛ زۆربه‌ی ئافره‌تان بۆماوه‌ی چل ڕۆژ له‌دوای منداڵ بوونی تووشی ئه‌م حاڵه‌ته ده‌بن ؛ وه هه‌ندێكیان كه‌متر له چل رۆژ ده‌خایه‌نێت ؛ وه هه‌ندێكیان هه‌تا شێست ڕۆژ ده‌خایه‌نێت .
حوكمه‌كانی خوێنی زه‌ییستان
خوێنی زه‌ییستان هه‌مان حوكمی خوێنی بێ نوێژی هه‌یه :
یه‌كه‌میان : نابێت له‌م ماوه‌یه‌دا نوێژ بكات ؛ وه نابێت به‌ڕۆژوو بێت ؛ وه دوای پاك بوونه‌وه گێڕانه‌وه‌ی نوێژه‌كانی له‌سه‌ر نیه به‌ڵام گرتنه‌وه‌ی ڕۆژووه فه‌ڕزه‌كانی له‌سه‌ره .
دوه‌میان : نابێت له‌م حاڵه‌ته‌دا ته‌واف به‌ده‌وری كه‌عبه‌دا بكات .
سێ یه‌میان : نابێت كاری سه‌رجێی له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌ی بكات .
چواره‌میان : نابێت بچێته ناو مزگه‌وت و تیایدا بمێنێته‌وه .
پێنجه‌میان : كاتێك پاك بویه‌وه ئه‌گه‌رچی پێش چل ڕۆژیش بێت ئه‌وا ده‌بێت خۆی بشوات و گشت ئه‌وكاره‌ی بۆ دروست ده‌بێت كه بۆی دروست نه‌بوو ئه‌نجامی بدات .
نوسینی : مامۆستا هه‌ڵگورد مصطفى گه‌ڵاڵه‌یی .
23 / شعبان / 1442 --- 6 / 4 / 2021
الله بتباريزى
ئامۆژگاری پێغه‌مبه‌ری خودا ﷺ دەربارەی خواردن و خواردنەوە
1 )لەقاپی شکاودا خواردن و ئاو مەخۆن و مەخۆنەوە :
پێغەمبەری خودا(ﷺ) :
(عن الشرب من ثلمة القدح). رواە الترميذي.
واتا: ڕێگەی نەداوە بەئاو خواردنەوە لە قاپی شکاودا .
***
2 ) خواردن بەگەرمی مەخۆن .
پێغەمبەری خودا (ﷺ) ” كان لايأكل الحار ويقول إنه غير ذي بركة وإن الله لم يطعمنا نارا.
واتا: خواردنی بەگەرمی نەدەخوارد و بەڵکو ساردی دەکردەوەو ئەیفەرموو بەگەرمی زیانی هەیە و خوا ئاگری نەکردوە بەخۆراک .
***
3) لەدوای نان خواردن یەکسەر مەخەوە .
پێغەمبەری خودا (ﷺ)فەرمووی : أكل العشاء والنوم عليه قسوة في القلب .رواە الديلمي.
واتا : خواردنی ئێوارەو خەوتن بەسەریدا دڵ ڕەش دەکات (زیانی هەیە).
***
4 ) لە کون و لولەی ئاو مەخۆنەوە .
نهى رسول الله ﷺ عن الشرب من فئ السقاء .
واتا: پێغەمبەری خودا (ﷺ) قەدەغەی کردوە خواردنەوە لە دەمی قاپێکەوە کەناوەکەی دیار نەبێت.
***
5 ) ئەگەر شتێکت خوارد تام و شیلەو چەوری هەبوو ئاو لەدەمت وەردە .
إن رسول الله ﷺ إذا شرب لبنا فدعا بماء فتمضمض وقال: إن له دسما .
واتا: کاتێ پێغەمبەری خودا (ﷺ) شیری دەخوارد داوای ئاوی دەکرد و لەدەمی وەردەدا و دەیفەرموو چەوری تیایە (مانەوەی لە دەمدا زیانی هەیە).
***
6 ) بەبرسیەتی مەخەوە .
پێغەمبەری خودا (ﷺ) فەرمووی :
لاتدع العشاء ولو بكف من التمر، فإن تركه مهرمة .
واتا: بێ شێو مەخەوە ئەگەر لەتە خورمایەکیشت خواردبێ وازلێ هێنانی زوو پیری دەهێنێت .
***
7 ) پێش دەست پێکردنی نان خواردن و دوای تەواو بوونیش لە خواردن دەست و دەمت بشۆ .
پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : من أحب أن يكثر الله بيته فليتوضأ إذا حضر غذاؤه وأذا رفع .
واتا: ئەگەر کەسێک دەیەوێت خودا ماڵەکەی پڕ بکات لە خێر بادەست و دەمی بشوات پێش خواردن و دوای خواردن .
***
8 ) کەخواردنت هەڵگرت سەری داپۆشە .
پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : غطوا الإناء وأوكوا السقاء….، رواە مسلم.
واتا: سەری دەفری خۆراک داپۆشن ودەمی قاپی ئاو بگرن.
***
9 ) خواردن پێش بخە بەسەر نوێژکردندا کاتێ هەردووکیان ئامادەبوون .
پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : اذا وضع العشاء وأقيمت الصلاة فأبدؤوا بالعشاء، رواە البخاري.
واتا: کاتێ خۆراک و نوێژ ئامادە بوو دەست بکەن بە خواردن.
***
10) تا بۆت دەکرێت بەدەستی ڕاست خواردن بخۆ .
پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : إذا أكل أحدكم فليأكل بيمينه وإذا شرب فليشرب بيمينه.. رواە احمد و مسلم و ابوداود.
واتا: هەریەک لەئێوە خۆراکی خوارد با بەدەستی ڕاست بیخوات و ئاویشی خواردەوە با هەر بەدەستی ڕاست بیخواتەوە .
***
11 ) خواردن خواردنەوە لە قاپی زێر و زیوو مەخۆن .
پێغەمبەری خودا (ﷺ) دەفەرمووێت : ولاتشرب في آنية الذهب والفضة….، رواە البخاري.
واتا: بۆ خواردن و خواردنەوە قاپی ئاڵتون و زیو بەکار مەهێنن .
***
12 ) بە ناوی خودا دەست بە خواردن خواردنەوە بکەن .
پێغەمبەری خودا (ﷺ)دەفەرمووێت : إذا أكل أحدكم طعاما فليذكر إسم الله.فإن نسى أن يذكر إسم الله في أوله فليقل (بسم الله أوله وآخره) ، رواە ابو داود و الترميذي.
واتا: لەکاتێکدا دەست کردن بەنان خواردن ناوی خوا بهێنە بڵێ (بسم الله) ئەگەر لە بیرت چوو لەسەرەتاوە ، هەرکات بیرت هاتەوە بڵێ: (بسم الله أولە وآخرە) .
***
13 ) سوپاس کردنی خودای گەورە دوای خواردن و خواردنەوە .
پێغەمبەری خودا (ﷺ)دەفەرمووێت:
إن الله ليرضى عن العبد أن يأكل الأكلة فيحمده عليها أويشرب الشربة فيحمده عليها . رواە مسلم و احمد.
واتا: پەروەردگار ڕازی دەبێت لەو بەندەیەی کەخۆراک دەخوات و سوپاسی خودای لەسەر دەکات و کەئاویش دەخواتەوە هەروا سوپاسی دەکات .
***
“اللهم صل على محمد وال محمد“
سەرچاوە: ماڵپەرى چاكسازى
جزاك الله خيرا