“นาฏยประดิษฐ์ ชุด องคตยศยง”
โครงการวิจัยของสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์
ทุนวิจัยจากกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กองทุนส่งเสริม ววน.)
สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566
อาจารย์เกษม ทองอร่าม ประพันธ์บท
อาจารย์วัชรากร บุญเพ็ง ประพันธ์เพลง
อาจารย์วิโรจน์ อยู่สวัสดิ์ ที่ปรึกษาท่ารำ
ผศ.ดร.ธีรภัทร์ ทองนิ่ม ที่ปรึกษาโครงการวิจัย
ว่าที่ ร.ต. จตุพร ภักดี ผู้สร้างสรรค์และผู้รับทุนวิจัย
คณะศิลปศึกษา สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์
แนวคิดในการสร้างสรรค์งาน
องคตเป็นทหารเอกของพระราม ที่ทำการศึกเคียงคู่กับหนุมานมาตลอด มีบทบาทสำคัญในเรื่องรามเกียรติ์เป็นอย่างมาก นาฏยประดิษฐ์ ชุด องคตยศยง เป็นการสร้างสรรค์การรำเดี่ยวอวดฝีมือของโขนลิง มีแนวคิดมาจาก ฉุยฉายหนุมานทรงเครื่อง หนุมานลงสรง พระยาอนุชิตทรงเครื่อง นำมาสร้างสรรค์ให้มีลักษณะการแสดงใหม่ที่บ่งบอกถึงถ่ายทอดความงามในการรำอวดฝีมือของโขนลิง ตามบทประพันธ์ที่แต่งขึ้นใหม่จากการศึกษาบทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โดยนำลีลาการร่ายรำตามแบบนาฏศิลป์ไทย แม่ท่าโขนลิง ปฐม ท่ารำเบ็ดเตล็ดโขนลิง มาใช้เป็นแนวทางในการสร้างสรรค์งาน ตามหลักนาฏยประดิษฐ์
รูปแบบการแสดง
รูปแบบการแสดงเป็นการแสดงรำเดี่ยวขององคต ประกอบคำพากย์ บทร้อง เพลงที่ประพันธ์ขึ้นใหม่ กระบวนท่ารำ นาฏยประดิษฐ์ ชุด องคตยศยง แบ่งออกเป็น 3 ช่วง ได้แก่ ช่วงที่ 1. กล่าวถึงลักษณะเครื่องแต่งกายขององคต ช่วงที่ 2. กล่าวถึงบทบาทสำคัญญขององคตในเรื่องรามเกียรติ์ ช่วงที่ 3. การรำประกอบเพลงหน้าพาทย์
องค์ประกอบในการแสดง
ผู้แสดง ชาย 1 คน รูปร่างสมส่วนสันทัด ไม่ท้วมจนเกินไปเหมาะสมกับตัวละครโขนลิงมีพื้นฐานทางด้านนาฏศิลป์ไทยโขนลิง ร่างกายแข็งแรง คล่องแคล้วว่องไว มีความจำที่ดี มีปฏิภาณไหวพริบ มีความรู้ ฝึกฝนทักษะด้านนาฏศิลป์ไทยโขนลิงมาอย่างต่อเนื่องและมีประสบการณ์การแสดงนาฏศิลป์ไทยโขนลิง
เครื่องแต่งกาย แรงบันดาลใจจากบทละคร เรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 ที่กล่าวถึงองคต และภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม นำมาสร้างเครื่องแต่งกายตามแบบกรมศิลปากร ใช้ลักษณะอิงตามจิตรกรรมฝาผนังเป็นสีเขียวขลิบเหลืองทอง ออกแบบลายปักดิ้นใหม่ ใส่เครื่องประดับตามบทละคร ออกแบบศีรษะองคตให้มีลักษณะขนลิงเสมือนจริง ใส่ต่างหู มีอุบะดอกไม้ทัด
เพลงหรือดนตรี ประพันธ์บทพากย์ บทร้อง ทำนองเพลงขึ้นมาใหม่ให้เหมาะสมกับตัวละครองคต โดยใช้เพลงรัวพานรินทร์ เพลงอินทรอาสา เพลงสวาพระจักรินทร์ เพลงกบิลอินทรนุภาพ นายเกษม ทองอร่าม ประพันธ์บทพากย์และคำร้อง นายวัชรากร บุญเพ็ง ประพันธ์เพลง
อุปกรณ์ พระขรรค์ ซึ่งเป็นอาวุธประจำกายขององคต