#xeberler #hekimmesleheti #panikatak
Panik atak nədir, əlamətləri və müalicəsi necədir?
Panik atakın əsas xüsusiyyətindən biri birdən-birə baş verən, zaman-zaman təkrarlanan və insanı dəhşətə salan güclü narahatlıq və ya qorxu hücumlarıdır .
Panik atak qəfil başlayır , daha şiddətli olur və 10 dəqiqə ərzində ən yüksək səviyyəyə çatır. Adətən 10-30 dəqiqədən sonra (nadir hallarda 1 saata qədər) öz-özünə keçir.
Panik atakın əlamətləri
• Sinə ağrısı və ya sinə sıxlığı,
• Ürək döyüntüsü, sərt və ya sürətli ürək döyüntüsü
• Tərləmə,
• Nəfəs darlığı və ya boğulma,
• Başgicəllənmə, yıxılma və ya huşunu itirmə
• Uyuşma və ya karıncalanma
• Üşümə, titrəmə və ya istilik basma
• Ürəkbulanma və ya qarın ağrısı
• Titrəmək və ya silkələnmək
• Özünüzü və ya başqalarını dəyişmiş, qəribə və fərqli hiss etmək
• İdarəetməni itirmək və ya dəli olmaq qorxusu
• Ölüm qorxusu
Panik atakda bu simptomlardan ən azı 4 və ya daha çoxu var.
Dörddən az simptomu olan hücumlara Məhdud Panik Ataklar deyilir .
Panik pozğunluğu nədir?
Əlamətləri:
İlk olaraq heç bir səbəb olmadan qəfil başlayan sinə ağrısı, döş qəfəsində sıxılma, ürək döyüntüsü, nəfəs darlığı, tərləmə, titrəmə, üşümə və ya titrəmə, bəzən ürəkbulanma və ya qarın ağrısı, başgicəllənmə, balanssızlıq kimi əlamətlər və hallar baş verir. Bu zaman yıxılmaq və ya huşunu itirmə, uyuşma və ya karıncalanma kimi simptomlar insanı dəhşətə gətirir.
Bu anda atak keçirən şəxs, “infarkt” keçirdiyini və ya insult keçirdiyini düşünür və güclü “ölüm qorxusu” və ya “iflic olmaq qorxusu” yaşayır .
Bəzən qəribəlik, yuxululuq, özündə və ya ətrafında qəribəlik və ya fərqlilik hiss etməsi kimi hisslərin ortaya çıxması ilə “özünü idarəetməsini itirdiyini” və ya “dəli olduğunu” düşünərək özünə və ya ətrafındakılara zərər verəcəyindən qorxmağa başlayır.
Bu zaman atak keçirən şəxs xəstə yaxınları tərəfindən böyük qorxu və təlaşla ən yaxın həkimə və ya təcili yardıma aparılır. Orada aparılan bir çox müayinələrdə, lentlərdə, EKQ, KT və digər müayinələrdə heç nə tapılmır, oksigen və ya “ sedativ ” iynə ilə evə göndərilir .
Xəstənin nə olduğunu soruşduqda həkimlər “heç nəyi yoxdur” və ya ” stres keçirib” deyirlər .
Hər dəfə təkrar müayinə olunsa da, heç bir mənfi nəticə olmasa da, xəstə yaxşılaşmır. Hətta ürəyində və ya beynində pis bir şeyin getdiyinə inanmağa başlayır, lakin həkimlər bunu tapa bilmir. Bu səbəbdən də hər dəfə müxtəlif həkimlər tərəfindən aparılan müayinələrə bir dünya pul xərclənməsinə baxmayaraq, xəstənin şikayətlərini izah edə biləcək heç bir fiziki xəstəlik aşkar oluna bilmir.
Bəzən səhv diaqnoz qoyulur və xəstəyə antibiotiklərdən tutmuş nəfəs təravətləndiricilərinə, ürək döyüntülərinə, təzyiq, ürək dərmanlarına və vitaminlərə qədər müxtəlif dərmanlar yazılır ki, bu vasitələrlə müalicə olunmağa çalışılır, lakin yenə də heç bir nəticə alınmır.
Gözlənilən narahatlığın inkişafı:
Məsələn, hücum zamanı nəzarəti itirəcəklərinə və uşaqlarına zərər verəcəklərinə inanan xəstələr ehtiyata görə evdəki bütün bıçaqları bağlı saxlayır, uşaqları ilə tək qalmamağa çalışırlar;
Aqorafobiya nədir?
Panik pozğunluğunun baş verməsinə səbəb nədir?
Panik atak pozğunluğunun meydana gəlməsinin iki elmi izahı var:
1. Panik pozğunluğu beynimizdəki neyron adlanan sinir hüceyrələrindən ifraz olunan, həyəcan və emosional həyatımızı tənzimləyən bəzi beyin hormonlarının anormal işləməsi nəticəsində meydana gəlir.
2. Panik pozğunluğu, gündəlik həyatımızda bəzi davranışlarımız nəticəsində meydana gələn və tamamilə “təbii və zərərsiz” olan ürək döyüntüsü, tərləmə, nəfəs darlığı və ya başgicəllənmə kimi fiziki əlamətlərin xəstə tərəfindən simptom olaraq qiymətləndirilməsidir.Nəticədə pis bir xəstəlikdən və nəticədə “infarkt” “öləcəm”, “dəli oluram”, “iflic olacağam” kimi yanlış təfsir edildikdə baş verir .
Panik atak müalicə olunurmu?
Panik pozğunluğu müalicə edilə bilən bir xəstəlikdir.
Müasir günümüzdə iki növ müalicə var ki, onların effektivliyi elmi araşdırmalarla sübut olunub.
Bunlar:
1. Dərman terapiyası, 2. Koqnitiv-davranış terapiyası
2. Dərman müalicəsi:
Panik pozğunluğunun müalicəsində beyin sinir hüceyrələrində hormonal fəaliyyətləri düzəldərək panik atakların qarşısını alan dərmanlar istifadə edilir . Hazırda ölkəmizdə bu xəstəliyə yaxşı təsir edən xeyli sayda dərman preparatları mövcuddur.
Bu dərmanlardan birini seçməklə, həkiminiz sizə kiçik bir dozadan başlamağı və müntəzəm yoxlamalarla lazım olduqda dozanı artırmağı tövsiyə edəcək.
Ən azı bir il dərman terapiyasından sonra preparatların qəbulu tədricən azaldılır və dayandırılır.
2. Koqnitiv-davranışçı terapiya:
Bu müalicə metodunun iki məqsədi var:
1. Xəstənin əslində tamamilə zərərsiz olan Panik Atak simptomları haqqında yanlış məlumat və inanclarını düzəltmək və xəstəyə bu simptomlarla qorxmadan mübarizə aparmağı öyrətmək məqsədi daşıyır.
2. Panik atak gələcəkdən qorxduğu üçün tək qalmaqdan qaçdığı yerləri və vəziyyətləri tədricən müqayisə etmək, qorxularını “aşmaq ” və qorxularına qalib gəlmək məqsədi daşıyır.