ကထိန်ခင်းရေးရာ✍️
"ခံ၊ ရွေး ၊ ပေးနှင်း၊ စွန့်၊ ထိုးခြင်း၊ တင်၊ ခင်း၊ နုမောဒါ"။
(၁) ခံ - ဟူသည် ---- ကထိန်သင်္ကန်းအလှူရှင်က -
(က) ဣမံ စီဝရံ ကထိနတ္ထာယ သံဃဿ ( ဒမ္မိ/ဒေမ)။
(ခ) သပရိဝါရာနိ ဣမာနိ စီဝရာနိ ကထိနတ္ထာယ
သံဃဿ ( ဒမ္မိ / ဒေမ)
ဤသို့ အရိယာရှစ်ယောက်အပေါင်း သံဃဂုဏ်တော်ကို
အာရုံပြုပြီး လျှောက်ထား လှူဒါန်းရသည်။
ထိုအခါ သံဃာက အလှူခံရသည်။
(၂) ရွေး - ဟူသည် ---- သံဃာက
ကထိန်ခင်းထိုက်သော ရဟန်းတစ်ပါးကို ရွေးရသည်။
(၃) ပေးနှင်း - ဟူသည်
ရွေးချယ်ထားသော ရဟန်းအား လေးပါး၊ ငါးပါးသော
သံဃာက ကထိန်သင်္ကန်းကို ကမ္မဝါဖတ်၍ ပေးရသည်။
(၄) စွန့် - ဟူသည်
သင်္ကန်းဟောင်းကို ပစ္စုဒ္ဓိုရ်ပြု အဓိဋ္ဌာန်စွန့်ရသည်။
(၅) ထိုးခြင်း - ဟူသည်
ဉ တ်သင်္ကန်းကို ကပ္ပဗိန္ဓုထိုးရသည်။
(၆) တင် - ဟူသည်
ဉ တ်သင်္ကန်းကို အဓိဋ္ဌာန် တင်ရသည်။
(၇) ခင်း - ဟူသည် ---- ကထိန်ခင်းလိုသော သင်္ကန်းကိုကိုင်၍ -
(က) ဣမာယ သံဃာဋိယာ ကထိနံ အတ္ထရာမိ။
(ခ) ဣမိနာ ဥတ္တရာသံဂေန ကထိနံ အတ္ထရာမိ။
(ဂ) ဣမိနာ အန္တရဝါသကေန ကထိနံ အတ္ထရာမိ။
နှုတ်ဖြင့် ဆိုကာ ခင်းရသည်။
(၈) နုမောဒါ - ဟူသည်
(က) ကထိန် ခင်းသော ရဟန်းက -
" အတ္ထတံ (အာဝုသော/ ဘန္တေ) သံဃဿ ကထိနံ၊ ဓမ္မိ
ကော ကထိနတ္ထာရော အနုမောဒထ" ဟုဆိုကာ
သံဃာအား အနုမောဒနာပြုရန် တိုက်တွန်းရသည်။
(ခ) သံဃာက
" အတ္ထတံ (အာဝုသော/ ဘန္တေ) သံဃဿ ကထိနံ၊
ဓမ္မိကော ကထိနတ္ထာရော အနုမောဒါမ" ဟုဆိုကာ
အနုမောဒနာပြုရသည်။
လှိုင်မဟာစည် ရှင်ပြု ရဟန်းတင် သီလရှင်ဝတ်နည်း နှာ ၃၉ မှ
နားလည်ဖိုကတော့
ကထိန်ခင်းရန်အတွက် “သံဃဿဒေမ” ဆိုပြီး လှူဒါန်းလိုက်သော သင်္ကန်းကို
သံဃာတော်များမှ သိမ်အတွင်း ကထိန်သင်္ကန်း အလှူခံမည့် ကျောင်းမှာရှိသောရဟန်းတော်တစ်ပါးကို သံဃာအများ သဘောတူမှုနှင့် ရွေးချယ်ပြီး
သင်္ကန်းအလှူရှင်များ လှူဒါန်းထားသောသင်္ကန်းကို
ကမ္မဝါစာနှင့် ရွတ်ဖတ်ကာ ပေးကြရပါသည်။
ထိုကမ္မဝါစာနှင့် ရွေးချယ်ပေးလာသည့် သင်္ကန်းကို
အလှူခံရရှိလာသော ရှင်ရဟန်းသည်
မိမိဝါဆိုရာကျောင်းမှာ ပြန်ပြီးထိုသင်္ကန်းကို ခင်းရပါတယ်။
ထို့ကြောင့် ကထိန်ခင်းခြင်းသည် ရဟန်းသံဃာတော်များ၏ အလုပ်သာ။
ခင်းသည်ဆိုရာ၌ သင်္ကန်းကို အောက်မှာချခင်းခြင်း မဟုတ်ပေ။
စွန့်သင့်သောသင်္ကန်းကို စွန့်၊
အဓိဋ္ဌာန်တင်သင့်သော သင်္ကန်းကို တင်ပြီး
လက်ရှိအလှူခံ ရရှိလာသည့် သင်္ကန်းကို
ဝိနည်းကြောင်းအရ လိုက်နာပြုကျင့်ခြင်းကိုသာ ပြောခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
ထိုခင်းထားသည့် အကျိုးအာနိသင်ကိုလည်း မိမိကျောင်းတိုက်အတွင်း ရှိကြသော
အခြားသံဃာတော်များကိုပါ အနုမောဒနာပြု သာဓုခေါ်စေပြီး
ဝိနည်းကြောင်းအရ မြတ်စွာဘုရား ခွင့်ပြုမိန့်တော်မူခဲ့သော ကထိန်အာနိသင် ငါးမျိုးကို အညီအမျှ
ရစေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
ထို့ကြောင့် ကထိန်ခင်း သည်မှာ ကထိန်ခံ ရဟန်းက ခင်းရခြင်းသာဖြစ်ပါတယ်။
လူများက ရဟန်းတော်များ ကထိန်ခင်းနိုင်အောင် သင်္ကန်းကို လှူဒါန်းပေးသော
ကထိန်သင်္ကန်း အလှူရှင်အဖြစ်ကိုသာ ခံယူနိုင်ကြရပါမယ်။
---------
ကမ္မဝါစာ၊ ဉ တ်သင်္ကန်း
သိမ်ထဲမှာ သံဃာတော်တွေ စုဝေးပြီး ကထိန်ခင်းမယ့်ရဟန်းကို သံဃာက
ကမ္မဝါစာရွတ်ဖတ်ပြီး ကထိန်သင်္ကန်း သေချာ ပေးရတဲ့ အခြေအနေ မှာ -
ကမ္မဝါတိုင်းမှာ အပိုင်း(၃)ပိုင်း ပါပါတယ်။
အသိပေးခြင်းအပိုင်း၊
အဆိုပြုခြင်းအပိုင်းနဲ့
အတည်ပြုခြင်းအပိုင်း။
အသိပေးခြင်းအပိုင်းမှာ”အခြေအနေ အဆင်ပြေပြီဆိုရင် သံဃာက ဒီကံ(ဒီကံ)ကို ပြုပါတော့မယ်”လို့ အသိပေးလိုက်ပါ တယ်။
အဆိုပြုခြင်းအပိုင်းမှာ”သံဃာက ဒီကံ(ဒီကံ)ကို ပြုနေပါပြီ၊ သဘောတူရင် ငြိမ်နေပါ။ သဘောမတူရင် ထပြောပါ”လို့ အဆိုပြု
လိုက်ပါတယ်။
အတည်ပြုခြင်းအပိုင်းမှာ ”သံဃာအားလုံး ငြိမ်နေ တဲ့အတွက် သဘောတူတယ်လို့ မှတ်ယူ၊ သံဃာက ဒီကံ(ဒီကံ)ကို
ပြုပြီးပါပြီ”လို့ အတည်ပြုလိုက် ကြ ပါတယ်။
🙏🙏🙏
”အသိပေးခြင်း”ကို ပါဠိလို”ဉ တ္တိ”။
”ဉ တ္တိ”ဆိုတဲ့ စကားလုံးကိုပဲ ပါဠိသက်မြန်မာဝေါဟာရအနေ နဲ့ ”ဉ တ်” လို့ ခေါ်လိုက်ကြတယ်။
ဉ တ်ရယ်၊ ကမ္မဝါရယ် နှစ်ခုတွဲလိုက်တော့ ဉ တ်ကမ္မဝါ။
ကထိန်ခင်းရဟန်းကို ကထိန်သင်္ကန်းပေးတဲ့အခါ ဉ တ်ကမ္မဝါ ရွတ်ဖတ်ပြီးမှ ပေးရတဲ့အတွက် ကထိန်သင်္ကန်းကို ဉ တ်ကမ္မဝါ သင်္ကန်း၊ ဉ တ်သင်္ကန်း လို့ပဲ အတိုချုံး ခေါ်လိုက်ကြရာက
ကထိန် သင်္ကန်းကို ”ဉ တ်သင်္ကန်း ”လို့ပဲ ခေါ်နေကြပါတယ်။
--------/-
✍️“ကထိန်ခင်း “၊ “ဉ တ်သင်္ကန်း” ၊ ”ကထိန်အာနိသင်သင်္ကန်း” ၊ ”ဘုံကထိန်”
ကထိန်ပွဲမှာ လှူဒါန်းကြ ေသာ သင်္ကန်းအများကြီးထဲမှ ကထိန်ခင်းမယ့် သင်္ကန်းတစ်ထည်တည်းသာ
“ဉ တ်သင်္ကန်း “ဖြစ်နိုင်။
ကထိန် ခင်း တဲ့“ဉ တ်သင်္ကန်း”မှတစ်ပါး တခြား လှူရင် လှူကြသလောက် အများကြီး ရှိတဲ့ သင်္ကန်းတွေကိုတော့ ကထိန်သင်္ကန်းရဲ့ အခြံအရံသင်္ကန်းတွေဖြစ်လို့ ”ကထိန်ရံ သင်္ကန်း”။ ကထိန်အာနိသင်အဖြစ် ရသွားမယ့်သင်္ကန်းတွေဖြစ်လို့ ”ကထိန်အာနိသင်သင်္ကန်း”။
ကထိန်သင်္ကန်းလို့ခေါ်တဲ့ ဉတ်သင်္ကန်းဟာ အများစုပေါင်းပြီး လှူတဲ့ ဘုံသင်္ကန်းဖြစ်က ”ဘုံကထိန်”ဖြစ် နိုင်ပါတယ် ။
မတည်အလှူရှင် နဲ့ အလှူရှင် အများ တတ်စွမ်းသမျှ လှူဒါန်းကြတဲ့ သင်္ကန်းအများကြီးထဲမှ ကထိန်ခင်းမယ့် သင်္ကန်းတစ်ထည်
“ဉ တ်သင်္ကန်း “ဖြစ် ရင် အဲဒီ ကထိန်ဟာ ဘုံကထိန်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ မတည်အလှူရှင် နဲ့ အလှူရှင် အများကလည်း ကထိန် အလှူရှင်
များ ဖြစ်နိုင်ပါတယ် ။
”ကထိန်အလှူရှင် နှစ်ဦးဆုံနေရင် အာနိသင်သင်္ကန်း (ကထိန်ရံသင်္ကန်း) များများ ပိုလှူနိုင်တဲ့ အလှူရှင်ရဲ့ ကထိန်သင်္ကန်းကိုပဲ ဉတ်တင်ပြီး ကထိန်ခင်းရမယ်”... လို့ ဝိနည်းအဆုံးအဖြတ်ရှိတဲ့အတွက် ”
ကထိန်”လို့ ဆိုလိုက်ရင် ကထိန်သင်္ကန်းလည်း ပါရပါမယ်။ အာနိသင်သင်္ကန်း (ကထိန်ရံသင်္ကန်း) လည်း ပါရပါတယ်။
မိမိအလှု တွေးမိသူ ကြည်ဖြူ လွန်ဝမ်းသာ။
“တွေးတယ်” “ဝမ်းသာတယ်”ဟု သတိပြု ရှုမှတ်ရသည်သာ။
သို့ရှုမှတ်က အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တာ။
(လှိုင်မဟာစည် ဆရာတော်)