Utworzona 1 stycznia 1994 r. Książnica Cieszyńska jest komunalną biblioteką naukową, sprawującą pieczę nad zabytkowymi kolekcjami książkowymi, powstałymi w Cieszynie w okresie od XVIII do XX w. Działalność Książnicy Cieszyńskiej jest w sposób bezpośredni zdeterminowana charakterem i zawartością pozostających w jej pieczy zbiorów i koncentruje się na kilku płaszczyznach. Najważniejszą z nich stanowi szeroko rozumiana ochrona i konserwacja posiadanych i nabywanych zbiorów. Drugi istotny obszar działań związany jest z naukowym opracowaniem zbiorów i ich wprowadzeniem do krajowego i międzynarodowego obiegu naukowego i kulturalnego. Kolejna sfera aktywności biblioteki wiąże się z budową nowoczesnego warsztatu dokumentacyjnego do badań regionalnych i bibliologicznych, inspirowaniem, organizowaniem i prowadzeniem badań naukowych w dziedzinie kultury książki oraz historii i kultury Śląska Cieszyńskiego oraz upowszechnianiem ich wyników.